Nid yw’n syndod bod yr amgylchedd y tu mewn i systemau niwclear yn arw iawn. Gall hyd yn oed deunyddiau sy’n gweithio’n dda mewn amgylcheddau anodd eraill, fel cymwysiadau awyrofod, ddirywio’n gyflym iawn mewn adweithydd niwclear.
Mae Simon Middleburgh, sy’n Ddarllenydd mewn Deunyddiau Niwclear yn y Sefydliad Dyfodol Niwclear ym Mhrifysgol Bangor, yn defnyddio clwstwr Uwchgyfrifiadura Cymru i astudio effaith y genhedlaeth nesaf o ddeunyddiau ar gyfer systemau pŵer niwclear a, hefyd, cael dealltwriaeth fecanistig well o’r genhedlaeth bresennol o ddeunyddiau i wella’u dibynadwyedd.
“Yn hytrach na gwneud camgymeriadau drud trwy roi deunyddiau newydd, ond heb eu profi, mewn adweithyddion niwclear, rydym yn cynnal efelychiadau arnynt ymlaen llaw fel ein bod yn deall sut maent yn debygol o ymddwyn,” medd Middleburgh.
Mae grŵp Middleburgh yn cymryd rhan mewn menter ryngwladol sy’n datblygu Tanwyddau sy’n Goddef Damweiniau, gyda’r nod o ddatblygu tanwyddau newydd sy’n fwy diogel a hyfyw yn economaidd; mae’r grŵp hefyd yn gweithio ar weithfeydd ynni’r genhedlaeth nesaf gan ddefnyddio oeryddion gwahanol.
“Rydym yn defnyddio Uwchgyfrifiadura Cymru i’n helpu i wneud y camau cyntaf wrth ddylunio’r deunyddiau, fel y gallwn ddeall pethau sy’n digwydd ar y raddfa atomig, pethau fel effeithiau difrod ymbelydredd.
“Pan fyddwch chi’n taro deunydd â niwtron, mae fel ergyd gyntaf mewn gêm snwcer – yn y deunydd delfrydol, byddwch chi’n taro’r peli snwcer (yr atomau) ac ar ôl iddynt daro ei gilydd a throsglwyddo’u holl ynni cinetig, bydd y cyfan ohonynt yn gorffen yn yr un triongl yn ôl yng nghanol y bwrdd! Mae llawer o ddeunyddiau’n gwneud hyn, ond mae’n rhaid i chi ofalu peidio â dewis y deunyddiau nad ydynt yn gwneud hynny,” meddai.
Mae efelychu cyfrifiadurol yn hanfodol er mwyn cael trosolwg mecanistig o’r hyn sy’n digwydd o fewn y deunyddiau gan fod unrhyw gamgymeriadau mor ddifrifol, ac mae rhagweld yr hyn sy’n anhysbys yn bwysig ar gyfer gwella diogelwch mewn diwydiant sydd, pwysleisia Middleburgh, yn ddiwydiant sydd eisoes yn hynod ymwybodol o ddiogelwch.
Mae Peirianwyr Meddalwedd Ymchwil yn Uwchgyfrifiadura Cymru yn helpu tîm prosiect Bangor i gadw’u cod yn gyfredol a’i fod yn gweithio gorau y gall.
“Pryd bynnag y bydd nodau newydd a phethau felly, maen nhw’n cynnal y profion ac yn gwneud yn siwr bod y cyfan yn gweithio. O’n safbwynt ni, y cyfan y mae angen i ni boeni amdano yw’r ffeiliau mewnbwn – maen nhw’n rhoi gwybod i ni pa ffordd sydd orau i’w cyflwyno. Ni chawsom yr un broblem erioed, mae’n dîm gwych,” medd Middleburgh.
“Fel llawer o bethau ym maes academia, gallwch gael yr ymennydd gorau yn y byd a’r syniadau gorau yn y byd, ond os nad oes gennych yr offer, dyna sy’n eich atal rhag gwneud cynnydd. Ac nid dyna’r achos fan hyn. Mae’n gwastatáu’r cae chwarae yng Nghymru, sy’n wych.”